गाव नमुना सात बारा (7/12) म्हणजे काय?
जमीनीसंबंधीचे रेकॉर्ड कमीत कमी शब्दात व विशिष्ट नमुन्यात ठेवल्याखेरीज सर्वांना समजणार नाही व त्यातील बदल कळणार नाहीत. म्हणून संपूर्ण महाराष्ट्र राज्यात गावांतील महसूली माहिती ही, गांव नमुना क्र.1 ते 21 या नमुन्यांमध्ये ठेवली जाते. त्यातील 7 नंबरचा नमुना मालकी हक्काबाबतचा आहे तर
12 नंबरचा नमुना पिकासंबंधीचा आहे. या दोन्हींचा मिळून 7/12 चा नमुना प्रस्तावित करण्यांत आला.
7/12 उतारा हा जोपर्यंत बेकायदेशीर ठरविला जात नाही, तोपर्यंत तो कायदेशीर आहे असेच मानले जाते. त्यामुळे तो मालकी हक्कासंदर्भात प्राथमिक पुरावा म्हणून मानतात. परंतु 7/12 हा जमीन मालकीचा निर्णायक पुरावा मानता येत नाही.
उदाहरणार्थ
गणपत
नांवाच्या
शेतकर्याने
त्यांच्या
मालकीची
1 हेक्टर
जमीन
5 मे
2000 रोजी
गोविंद
नावाच्या
शेतकर्यास
रजिष्टर
खरेदीखताने
विकली.
रजिष्टर
दस्त
5 मे
रोजीच
नोंदविला.
6 मे
2000 रोजी
या
जमीनीचा
मालक
कोण
असा
प्रश्न
विचारला
तर
खरेदीदार
गोविंद
हाच
मालक
ठरतो.
परंतु
6 तारखेला
7/12 वर
गणपतचेच
नांव
असू
शकते.
बर्याचवेळा
खरेदी
विक्रीनंतर
3 –
4 महिन्यांनी
7/12 वर
नोंदी
होतात.
म्हणून
खरेदीदाराचा
मालकी
हक्क
3 –
4 महिन्यांनी
निर्माण
होतो
असे
नाही!!!
7/12
उतारा
हा
प्रत्येक
शेतकर्याला
वाचता
आला
पाहिजे.
त्यावर
गांवाचे
नांव,
गट
क्रमांक,
उपविभाग
क्रमांक,
भू-धारणा
पध्दती,
कब्जेदाराचे
नांव,
खाते
क्रमांक,
शेताचे
स्थानिक
नांव,
लागवड
योग्य
क्षेत्र,
पोट
खराब
क्षेत्र,
आकारणी,
कुळाचे
हक्क,
इतर
हक्क
इत्यादी
तपशील
वरच्या
बाजूला
(नमुना-7)
लिहिलेला
असतो.
तर वर्ष, हंगाम, पिकाखालील क्षेत्र, जलसिंचनाचे साधन, इत्यादी तपशील खालच्या बाजुला (नमुना-12) मध्ये लिहिलेला असतो.
सर्वसाधारणपणे दर दहा वर्षांनी 7/12 पुस्तके नव्याने लिहीली जातात. ज्यांचा हक्क उरलेला नाही, अशा जुन्या नोंदी वगळून नव्याने 7/12 उतारे लिहिले जातात.
7/12 वरील मालकीहक्काच्या सदरातील किंवा इतर हक्कातील कोणतेही महत्वाचे लिखाण हे फेरफार नोंद केल्याशिवाय 7/12 वर येऊ शकत नाही. याचा अर्थ असा की, कोणत्याही शेतकर्याला जर अशी शंका आली की, पूर्वी अमुक नांव 7/12 वर कसलाही कायदेशीर आधार नसतांना नोंदलेले आहे, तर त्याने जुने 7/12 उतारे काढून, फेरफार नोंदीच्या नकला घेऊन ते नांव कशाच्या आधारे नोंदविले त्याची खात्री केली पाहिजे.
तर वर्ष, हंगाम, पिकाखालील क्षेत्र, जलसिंचनाचे साधन, इत्यादी तपशील खालच्या बाजुला (नमुना-12) मध्ये लिहिलेला असतो.
सर्वसाधारणपणे दर दहा वर्षांनी 7/12 पुस्तके नव्याने लिहीली जातात. ज्यांचा हक्क उरलेला नाही, अशा जुन्या नोंदी वगळून नव्याने 7/12 उतारे लिहिले जातात.
7/12 वरील मालकीहक्काच्या सदरातील किंवा इतर हक्कातील कोणतेही महत्वाचे लिखाण हे फेरफार नोंद केल्याशिवाय 7/12 वर येऊ शकत नाही. याचा अर्थ असा की, कोणत्याही शेतकर्याला जर अशी शंका आली की, पूर्वी अमुक नांव 7/12 वर कसलाही कायदेशीर आधार नसतांना नोंदलेले आहे, तर त्याने जुने 7/12 उतारे काढून, फेरफार नोंदीच्या नकला घेऊन ते नांव कशाच्या आधारे नोंदविले त्याची खात्री केली पाहिजे.
दैनंदिन
जीवनांत
आपणास
रेशनचा
फॉर्म,
शाळेचा
फॉर्म,
टेलिफोनचा
फॉर्म,
पासपोर्टचा
फॉर्म,
ट्रॅक्टर
नोंदणीचा
फॉर्म,
इलेक्ट्रीसिटीचा
फॉर्म
असे
विविध
फॉर्म
भरावे
लागतात.
परंतु
वर्षानुवर्षे
हाताळला
जात
असलेला
7/12 चा
नमुना
मात्र
अनेकांना
अनाकलकनीय
कां
वाटतो?
जाणीवपूर्वक
7/12 उतारा
शांतपणे
समजून
घेतला
पाहिजे.
Post a Comment